5 điều quan trọng về xạ trị ung thư phổi, bạn cần nhớ!
Xạ trị là một trong những phương pháp chính thường được chỉ định trong điều trị ung thư phổi. Vậy, có những hình thức xạ trị nào? Bệnh nhân cần xạ trị bao nhiêu lần? Chi phí ra sao?… Bài viết dưới đây sẽ giải đáp tất cả những thắc mắc liên quan tới phương pháp xạ trị ung thư phổi, mời bạn cùng theo dõi!
1. Xạ trị ung thư phổi là gì?
Xạ trị ung thư phổi là phương pháp sử dụng tia mang năng lượng cao (tia X) để tiêu diệt tế bào ung thư và thu nhỏ kích thước khối u để điều trị bệnh ung thư phổi
Trong điều trị ung thư phổi, xạ trị có thể được chỉ định đơn độc hoặc phối hợp với các phương pháp khác như hóa trị, phẫu thuật để tăng cường hiệu quả điều trị.
Tùy từng trường hợp bệnh nhân cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp xạ trị với những mục đích khác nhau:
- Xạ trị được áp dụng như phương pháp điều trị chính hoặc phối hợp với hóa trị trong trường hợp bệnh nhân không đủ điều kiện để thực hiện phẫu thuật.
- Xạ trị kết hợp với hóa trị để bổ trợ trước phẫu thuật nhằm thu nhỏ kích thước khối u, giúp quá trình phẫu thuật dễ dàng và ít xảy ra biến chứng hơn
- Xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật để loại bỏ những tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật, nhằm hạn chế ung thư phổi tái phát.
- Xạ trị được chỉ định để thu nhỏ kích thước khối u, giúp giảm nhẹ các triệu chứng đau đớn, khó chịu cho người bệnh, đặc biệt là với những bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn 4 (giai đoạn cuối).
- Xạ trị giúp kiểm soát, ngăn chặn sự lây lan của khối u.
Như vậy, xạ trị có thể được áp dụng để điều trị ung thư phổi ở mọi giai đoạn.
Có 2 hình thức xạ trị được sử dụng trong điều trị bệnh ung thư phổi. Tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp. Cụ thể như sau:
2.1. Xạ trị ngoài
Xạ trị ngoài, còn được gọi là xạ trị chùm tia ngoài, là phương pháp chiếu tia xạ từ một thiết bị đặt bên ngoài cơ thể vào vị trí khối u đã được xác định trước. Hình thức xạ trị này tương tự như phương pháp chụp X-Quang nhưng với cường độ bức xạ mạnh hơn. Tùy thuộc vào mục đích mà thời gian và tần suất xạ trị khác nhau:
- Mục đích xạ trị để điều trị triệt căn hay bổ trợ thì thời gian xạ trị kéo dài khoảng 5-7 tuần/đợt, mỗi tuần 5 ngày
- Mục đích xạ trị để giảm nhẹ triệu chứng hay dự phòng di căn não: mỗi đợt xạ trị kéo dài khoảng 2 tuần, mỗi tuần 5 ngày.
Để giảm thiểu tình trạng các mô lành bị tổn thương do phơi nhiễm với bức xạ, các nhà khoa học đã nghiên cứu và ứng dụng một số kỹ thuật xạ trị tiên tiến để điều chỉnh chùm tia xạ chiếu chính xác vào khối u, gồm:
- Kỹ thuật xạ trị 3 chiều: Kỹ thuật này sử dụng máy tính đặc biệt để xác định chính xác vị trí của khối u ác tính
- Xạ trị điều biến cường độ (IMRT): Định hình chùm tia và nhắm vào khối u từ nhiều góc độ, đồng thời điều chỉnh cường độ tia xạ chiếu vào khối u nhằm hạn chế tổn thương mô bình thường lân cận.
- Phẫu thuật xạ hình lập thể (SRS)
- Xạ trị cơ thể lập thể (SBRT): Thường được chỉ định để điều trị ung thư phổi giai đoạn đầu trong trường hợp bệnh nhân không muốn hay không đủ điều kiện để thực hiện phẫu thuật ung thư phổi. Khi tiến hành xạ trị bằng liệu pháp SBRT, người bệnh sẽ được đặt trong một khung cơ thể được thiết kế đặc biệt nhằm hạn chế sự dịch chuyển của khối u trong khi thở.
2.2. Xạ trị trong
Xạ trị trong hay còn gọi là liệu pháp brachytherapy. Với hình thức xạ trị này, chất phóng xạ sẽ được đặt trực tiếp vào khối u ác tính hoặc ở vị trí gần khối u. Quá trình này được thực hiện nhờ kỹ thuật nội soi hoặc phẫu thuật.
Xạ trị trong thường được chỉ định để giảm nhẹ triệu chứng khó thở trong trường hợp khối u nằm trong đường thở.
3. Tác dụng phụ của xạ trị ung thư phổi
Không chỉ tiêu diệt các tế bào ung thư mà tia xạ có thể làm tổn thương các mô khỏe mạnh xung quanh khối u. Tùy thuộc vào vị trí khối u, kích thước tổn thương, thời gian và liều xạ trị, thể trạng người bệnh,… mà bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ khác nhau với mức độ từ nhẹ tới nghiêm trọng và thời gian xuất hiện sớm hay muộn.
Các tác dụng phụ xuất hiện sớm: Những tác dụng không mong muốn này có thể xuất hiện ngay trong quá trình xạ trị hoặc vài tuần sau khi kết thúc đợt xạ trị:
- Cơ thể mệt mỏi, suy kiệt
- Viêm thực quản cấp tính với các triệu chứng như khó nuốt, đau rát,… Thường gặp khi thực hiện xạ trị vào vùng trung thất.
- Cảm giác buồn nôn và nôn
- Thay đổi trên vùng da trị liệu như da đỏ, khô, nóng, ngứa, đau rát. Tác dụng phụ này thường xuất hiện sau thời điểm bắt đầu xạ trị khoảng 2-3 tuần.
Các tác dụng phụ trung hạn: Thường xuất hiện sau khi kết thúc xạ trị khoảng vài tuần tới vài tháng:
- Viêm phổi cấp tính: Thường xuất hiện sau khi bắt đầu điều trị từ 1-4 tuần. Các triệu chứng viêm phổi như ho, khó thở,…
- Xạ trị ảnh hưởng tới các mô xung quanh tim khiến bệnh nhân cảm thấy khó thở, đau ngực, rối loạn nhịp tim,…
- Thay đổi cảm giác ở cổ như ngứa râm ran ở cổ hay cảm giác châm chích như điện giật, có thể lan xuống cột sống và tứ chi.
Các tác dụng phụ muộn khi xạ trị ung thư phổi: Có thể xuất hiện sau vài tháng hoặc thậm chí vài năm:
- Mệt mỏi, thiếu năng lượng, uể oải
- Nguy cơ xơ phổi sau xạ trị làm bệnh nhân đai ngực, khó thở, thở gấp hay tràn dịch màng phổi.
- Tổn thương ở thực quản gây khó nuốt
- Xạ trị ung thư phổi có thể làm tăng nguy ơ xuất hiện các vấn đề về tim sau này
- Tổn thương tủy sống, thần kinh do xạ trị gây tê yếu các chi, ảnh hưởng tới khả năng vận động.
Chi phí xạ trị ung thư phổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, tình trạng sức khỏe, vị trí khối u, thời gian và số lần xạ trị, hình thức xạ trị,,…
Thông thường mỗi đợt xạ trị kéo dài từ 2-7 tuần, mỗi tuần xạ trị 5 ngày. Vì vậy, chi phí điều trị ung thư phổi bằng phương pháp xạ trị khá đắt đỏ, ước tính khoảng vài chục triệu đồng/đợt. Tuy nhiên, nếu người bệnh tham gia bảo hiểm y tế sẽ được Qũy bảo hiểm Y tế thanh toán một phần chi phí.
5. Lưu ý trước, trong và sau xạ trị ung thư phổi
Xạ trị ung thư phổi được tiến hành theo từng đợt và mỗi đợt thường kéo dài trong nhiều tuần. Trong quá trình xạ trị, người bệnh chịu đựng rất nhiều tác dụng không mong muốn khiến cơ thể rơi vào trạng thái mệt mỏi, suy kiệt nghiêm trọng. Nếu không có kế hoạch chăm sóc thì bệnh nhân có thể không đủ sức khỏe để theo hết liệu trình điều trị, từ đó ảnh hưởng tới kết quả điều trị.
Vì vậy, người bệnh cần có sự chuẩn bị kỹ càng trước, trong và sau xạ trị.
5.1. Cần chuẩn bị những gì trước khi xạ trị ung thư phổi?
Người bệnh cần lưu ý một số điều sau để chuẩn bị sức khỏe tốt nhất trước khi tiến hành xạ trị:
- Ăn uống lành mạnh, khoa học, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất, đặc biệt là rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu protein,… Đồng thời, hạn chế những thực phẩm không tốt cho sức khỏe như thực ăn nhiều đường, thực phẩm muối lên men,…
- Dành thời gian nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, căng thẳng.
- Tăng cường vận động, luyện tập thể dục thể để nâng cao sức khỏe.
- Chăm sóc da bằng các loại kem dưỡng da.
- Thông báo cho bác sĩ các loại thuốc đang sử dụng
Xem thêm: Ung thư phổi nên ăn gì, kiêng gì? – Chia sẻ từ chuyên gia hàng đầu
5.2. Chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi trong và sau xạ trị
Một số lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi trong và sau quá trình xạ trị nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị cũng như đẩy nhanh quá trình hồi phục:
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, hợp lý
- Luôn giữ tinh thần thoải mái, lạc quan, hạn chế căng thẳng, lo âu
- Thực hiện lối sống lành mạnh, dành thời gian nghỉ ngơi, tránh thức khuya, căng thẳng
- Tránh tiếp xúc vùng da xạ trị với ánh nắng mặt trời
- Theo dõi sức khỏe thường xuyên và thông báo cho bác sĩ khi phát hiện những dấu hiệu bất thường.
- Không tự ý sử dụng các loại kem dưỡng da khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ.
Bên cạnh đó, người bệnh có thể tìm hiểu để bổ sung thêm sản phẩm Kibou Fucoidan. Với sự kết hợp tuyệt vời của bộ 3 thành phần quý: Fucoidan từ tảo nâu Okiwana – Nấm Agaricus – Nghệ đen, Kibou Fucoidan giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe, hỗ trợ làm giảm các tác dụng phụ do xạ trị gây ra.
Xem thêm: 4 lý do vì sao nên dùng Kibou Fucoidan trước, trong và sau điều trị ung thư
