Ung thư di căn phúc mạc và những điều cần biết
Ung thư di căn phúc mạc là gì? Triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị như thế nào? Tiên lượng sống ra sao? Tất cả những thắc mắc này sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây, mời bạn cùng theo dõi!
1. Ung thư di căn phúc mạc là gì?
Để hiểu rõ hơn về ung thư di căn phúc mạc, trước tiên chúng ta hãy cùng tìm hiểu phúc mạc là gì?
Phúc mạc là gì?
Phúc mạc là một màng mỏng rộng nhất trong cơ thể, đóng vai trò như lớp áo bảo vệ và che phủ các cơ quan nội tạng trong khoang bụng và hố chậu. Nó trải dài từ mặt trong thành bụng, mặt dưới cơ hoành đến mặt trên hoành chậu hông, tạo thành một “vỏ bọc” cho các cơ quan quan trọng như dạ dày, ruột, gan, lá lách,…
Phúc mạc được cấu tạo bởi hai lớp chính:
- Phúc mạc thành: Lót mặt trong thành bụng, thành chậu, tạo thành lớp áo bảo vệ cho khoang bụng và hố chậu.
- Phúc mạc tạng: Che phủ trực tiếp các cơ quan nội tạng, trở thành lớp thanh mạc của các cơ quan này.
Giữa hai lớp phúc mạc thành và phúc mạc tạng là ổ phúc mạc, chứa một lượng nhỏ dịch tiết giúp giảm ma sát và bảo vệ các cơ quan nội tạng khi di chuyển. Dịch tiết trong ổ phúc mạc còn đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và virus.
Ung thư di căn phúc mạc là gì?
Ung thư di căn phúc mạc hay ung thư phúc mạc thứ phát là một loại ung thư di căn, xảy ra khi ung thư từ các cơ quan khác trong cơ thể lây lan đến phúc mạc.
Phân biệt ung thư phúc mạc nguyên phát và ung thư phúc mạc thứ phát
- Ung thư phúc mạc nguyên phát: là bệnh ung thư có nguồn gốc ở phúc mạc
- Ung thư phúc mạc thứ phát: là bệnh ung thư phát sinh từ cơ quan khác rồi lây lan tới phúc mạc.
Xem thêm: Những điều cần biết về các giai đoạn ung thư
2. Những bệnh ung thư di căn tới phúc mạc
Tất cả các bệnh ung thư đều có khả năng di căn tới phúc mạc. Tuy nhiên, các loại ung thư xuất phát từ các cơ quan trong ổ bụng có nguy cơ lây lan tới phúc mạc cao hơn bởi vị trí gần gũi của chúng với phúc mạc. Cụ thể:
- Ung thư buồng trứng: 46% các ca di căn phúc mạc
- Ung thư dạ dày: 14%
- Ung thư tuyến tuỵ: 9%
- Ung thư đại trực tràng: 7%
Còn các bệnh ung thư ngoài ổ bụng di căn tới phúc mạc chỉ chiếm 10%, trong đó chủ yếu là ung thư vú (41%), ung thư phổi (21%), ung thư hắc tố (9%)
3. Cơ chế di căn phúc mạc của ung thư
Tế bào ung thư có thể di căn đến phúc mạc theo 4 con đường chính:
- Xâm lấn trực tiếp: Đây là con đường phổ biến nhất, đặc biệt đối với các ung thư từ các cơ quan tiêu hóa như dạ dày, đại tràng, buồng trứng,… Tế bào ung thư phát triển trực tiếp từ cơ quan bị bệnh xâm lấn sang phúc mạc. Quá trình này có thể xảy ra do sự phát triển của khối u hoặc do vỡ các u nang ung thư.
- Di căn theo đường bạch huyết: Hệ bạch huyết là mạng lưới mạch và cơ quan vận chuyển dịch bạch huyết, giúp vận chuyển các tế bào miễn dịch và chất thải từ các tế bào bị hư hay bị bệnh trong cơ thể. Tế bào ung thư có thể xâm nhập vào hệ bạch huyết và di chuyển theo dòng chảy bạch huyết đến các hạch bạch huyết ở phúc mạc. Từ các hạch bạch huyết, tế bào ung thư có thể tiếp tục di chuyển đến các bộ phận khác của phúc mạc.
- Di căn theo đường máu: Tế bào ung thư có thể xâm nhập vào mạch máu và di chuyển theo dòng máu đến các mao mạch nhỏ ở phúc mạc. Tại đây, tế bào ung thư có thể bám vào thành mạch và phát triển thành các khối u mới.
- Gieo rắc tế bào ung thư tự do vào phúc mạc: Một số loại ung thư, đặc biệt là ung thư buồng trứng, có thể giải phóng các tế bào ung thư vào khoang bụng. Các tế bào ung thư này có thể tự do di chuyển và bám vào các bề mặt của các cơ quan nội tạng trong phúc mạc, phát triển thành các khối u mới.
4. Triệu chứng của ung thư di căn phúc mạc
Ở giai đoạn đầu, khi ung thư mới di căn tới phúc mạc, người bệnh hầu như không có triệu chứng gì hoặc nếu có thì các triệu chứng cũng rất mơ hồ, khó phát hiện. Một số dấu hiệu gợi ý ung thư di căn phúc mạc:
- Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, giảm cân nghiêm trọng.
- Đau bụng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư di căn phúc mạc. Cơn đau có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trong bụng và thường dữ dội hơn vào ban đêm. Cơn đau có thể do khối u chèn ép các cơ quan nội tạng hoặc do sự tích tụ dịch trong ổ bụng.
- Thay đổi thói quen tiêu hóa: Tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, khó tiêu,… Những thay đổi này có thể do khối u chèn ép đường tiêu hóa, hoặc do tắc nghẽn ruột do ung thư.
- Cảm giác buồn nôn và nôn mửa
Ở giai đoạn muộn, có thể xuất hiện các biến chứng sau:
- Cổ trướng: Khi ung thư di căn đến phúc mạc, các tế bào ung thư có thể tiết ra dịch, dẫn đến tình trạng tích tụ dịch trong khoang bụng, được gọi là cổ trướng. Cổ trướng có thể gây ra các triệu chứng như chướng bụng, khó thở, mệt mỏi, giảm cảm giác thèm ăn.
- Tắc ruột: Các khối u phát triển chèn ép hoặc xâm lấn đường tiêu hóa, dẫn đến tình trạng tắc ruột. Tắc ruột có thể gây ra các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn mửa, táo bón, không thể đi đại tiện, và có thể dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
- Thận ứ nước: Di căn phúc mạc có thể gây tắc nghẽn niệu quản, có thể dẫn đến suy thận nếu không được điều trị kịp thời. Triệu chứng của thận ứ nước bao gồm đau lưng, buồn nôn, nôn mửa, sưng tấy ở chân và mắt cá chân, và tiểu ra máu.
5. Chẩn đoán ung thư di căn phúc mạc
Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng cho bệnh nhân, bao gồm:
- Hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng.
- Khám vùng bụng có thể giúp phát hiện những dấu hiệu bất thường như chướng bụng, sờ thấy khối u,…
Nếu nghi ngờ bệnh nhân di căn phúc mạc, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm phù hợp để làm căn cứ chẩn đoán:
- Siêu âm bụng: giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu bất thường như khối u, dịch trong ổ bụng.
- Chụp CT: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn, giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ lan rộng của ung thư.
- Chụp MRI: Cung cấp các hình ảnh chi tiết hơn về các mô mềm, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ và đánh giá mức độ xâm lấn của ung thư.
- Sinh thiết: Bác sĩ sẽ lấy một ít mô từ khối u để quan sát dưới kính hiển vi xem đó có phải là tế bào ung thư không và là loại tế bào ung thư nào. Kết quả sinh thiết là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định ung thư di căn phúc mạc.
6. Điều trị ung thư di căn phúc mạc
Khi ung thư di căn tới phúc mạc thì khả năng chữa khỏi là rất khó khăn. Mục tiêu điều trị ung thư di căn phúc mạc là làm chậm sự lây lan của ung thư và giảm nhẹ triệu chứng, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.
Việc lựa chọn phương pháp điều trị ung thư di căn phúc mạc phụ thuộc vào:
- Loại ung thư
- Giai đoạn bệnh, vị trí, kích thước của khối u
- Tình trạng sức khoẻ tổng thể của người bệnh
- Khả năng đáp ứng với điều trị.
Các phương pháp điều trị thường được sử dụng bao gồm:
6.1. Điều trị tại chỗ
Phẫu thuật: Thường được chỉ định trong các trường hợp di căn phúc mạc xuất phát từ ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư buồng trứng,… Phẫu thuật trong ung thư di căn phúc mạc gồm:
- Phẫu thuật cắt giảm u (CRS) với mục tiêu là loại bổ tất cả các tổn thương trong ổ bụng và tiểu khung
- Cắt bỏ phúc mạc để loại bỏ ung thư trên bề mặt phúc mạc, hướng tới mục tiêu là loại bỏ triệt căn khối u tại phúc mạc.
Hoá trị trong phúc mạc: Các hóa chất đưa vào cơ thể theo đường tĩnh mạch thường tác động rất kém tới các khối u ở phúc mạc do bị cản trở bởi hàng rào “máu-phúc mạc. Vì vậy, cần đưa trực tiếp các loại thuốc hoá trị vào khoang bụng thông qua ống thông hoặc trong khi phẫu thuật để tối đa hoá tác dụng của chúng đối với các tế bào ung thư trong phúc mạc.
6.2. Điều trị toàn thân
Các loại thuốc hoá chất được đưa vào cơ thể để nhắm vào các tế bào ung thư trên khắp cơ thể. Ưu tiên sử dụng thuốc điều trị đích, điều trị miễn dịch tuỳ từng loại ung thư cụ thể.
Xem thêm:
Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư là gì? Ưu và nhược điểm của biện pháp này?
Phương pháp điều trị đích trong ung thư và thông tin cần biết
6.3. Điều trị giảm nhẹ triệu chứng
- Tràn dịch màng bụng: Các phương pháp điều trị được sử dụng bao gồm: sử dụng thuốc lợi tiểu, dẫn lưu màng bụng qua catheter hay tạo đường thông khoang màng bụng-tĩnh mạch.
- Bán tắc ruột, tắc ruột: Thường điều trị giảm nhẹ bằng thuốc, phẫu thuật hay đặt stent đường tiêu hoá
Xem thêm:
Những điều cần biết về ung thư di căn phổi
Tất tần tật về Ung thư di căn xương
7. Một số câu hỏi thường gặp
Ung thư di căn phúc mạc có nguy hiểm không?
Di căn phúc mạc là tình trạng nguy hiểm. Bởi bệnh khó phát hiện sớm, hầu hết các trường hợp được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn khiến việc kiểm soát bệnh là vô cùng khó khăn.
Ngoài ra, di căn phúc mạc có thể gây ra các biến chứng như tràn dịch màng bụng, tắc ruột, suy thận. Nếu không được xử lý kịp thời, có thể đe dọa trực tiếp tới tính mạng người bệnh.
Ung thư di căn phúc mạc sống được bao lâu?
Rất khó để trả lời cụ thể câu hỏi này bởi thời gian sống của người bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như khả năng đáp ứng với điều trị, tình trạng sức khoẻ, loại ung thư,…
Nhìn chung, ung thư di căn phúc mạc có tiên lượng xấu. Theo thống kê, thời gian sống trung bình của bệnh nhân di căn phúc mạc phát sinh từ ung thư đại trực tràng là khoảng 3.1 tháng.
