Cẩm nang thông tin về hóa trị ung thư đại trực tràng
Bên cạnh các phương pháp như phẫu thuật, xạ trị thì hóa trị cũng là một trong những phương pháp được áp dụng phổ biến trong điều trị ung thư đại trực tràng. Cùng tìm hiểu chi tiết các thông tin cần biết về mục đích, các hóa chất, tác dụng phụ, chi phí và cách chăm sóc bệnh nhân hóa trị ung thư đại trực tràng qua bài viết dưới đây nhé!
1. Hóa trị ung thư đại trực tràng là gì?
Hóa trị ung thư đại trực tràng là phương pháp sử dụng các hóa chất đưa vào cơ thể qua đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch. Các hóa chất điều trị ung thư đại tràng này có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư hoặc làm chậm quá trình phát triển của chúng.
Tùy từng chỉ định trong từng giai đoạn cụ thể của bệnh mà hóa trị ung thư đại tràng và trực tràng có nhiều mục đích khác nhau, cụ thể:
- Chỉ định hóa trị sau phẫu thuật: Mục đích là tiêu diệt tất cả tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Có thể là tế bào ung thư đã di căn tới các bộ phận khác nhưng còn quá nhỏ chưa thể phát hiện trên các xét nghiệm hình ảnh. Hóa trị lúc này có thể giảm nguy cơ ung thư quay trở lại.
- Hóa trị trước phẫu thuật (có thể kèm xạ trị): Thu nhỏ kích thước khối u đại trực tràng giúp loại bỏ nó dễ dàng hơn.
- Ung thư tiến triển: Khi bệnh ung thư đại trực tràng tiến triển và lan rộng ra các cơ quan khác như gan, phổi,… Hóa trị không còn khả năng chữa khỏi ung thư mà giúp thu nhỏ khối u, giảm bớt các vấn đề chúng gây ra và giúp người bệnh cảm thấy tốt hơn.
Xem thêm: Bật mí thông tin bạn chưa biết về xạ trị ung thư đại trực tràng
2. Các hóa chất dùng trong hóa trị ung thư đại trực tràng
Các thuốc được sử dụng trong truyền hóa chất điều trị ung thư đại tràng và trực tràng bao gồm:
- 5 – Fluorouracil (5 -FU): 5 – FU sẽ làm giảm Thymin – thành phần quan trọng trong DNA, từ đó tấn công vào quá trình phân bào. Những tế bào phân chia nhiều và nhanh như các tế bào ung thư sẽ bị tiêu diệt.
- Irinotecan (Camptosar): Irinotecan gắn với topoisomerase I ngăn chặn sự kết hợp giữa 2 chuỗi đơn của DNA. Quá trình hình thành chuỗi kép bị ngăn cản, tế bào không thể nhân đôi và phát triển thêm nữa. Irinotecan thường được dùng dạng truyền tĩnh mạch với liều truyền khoảng 90ml/lần, 1 tuần 1 lần và có thể thay đổi theo đáp ứng của người bệnh.
- Capecitabine (Xeloda): Đây là một tác nhân alkyl hóa được cấu tạo bởi các nguyên tử bạch kim trong cấu trúc hóa học. Có thể dễ dàng liên kết với DNA của tế bào ung thư qua liên kết cộng hóa trị, từ đó ức chế và can thiệp vào khả năng liên kết ngang trong phân tử DNA. Khi những DNA bị bất hoạt, các tế bào ung thư sẽ bị phá hủy.
- Oxaliplatin (Eloxatin): Oxaliplatin được biến đổi thành monoaquo DACH platin và diaquo DACH platin nhờ enzym trong dịch sinh lý. Hai phức hợp này có khả năng liên kết đồng hóa trị với chuỗi base đặc hiệu của DNA, tạo thành liên kết chéo ức chế DNA sao chép, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.
- Cetuximab: Đây là kháng thể đơn dòng ức chế thụ thể phát triển biểu mô EGFR. Khi thụ thể này bị bất hoạt tốc độ phát triển của khối u sẽ giảm đi. Cetuximab thường được đưa vào cơ thể người bệnh qua đường truyền tĩnh mạch.
- Leucovorin: Thường được phối hợp cùng với 5 – FU để tăng hiệu quả của thuốc.
- Bevacizumab: Có tác dụng giảm tăng sinh mạch máu, cắt đứt nguồn dinh dưỡng để các tế bào ung thư phát triển và di căn, gia tăng quá trình chết theo chu trình của chúng. Bevacizumab thường được chỉ định trong ung thư đại trực tràng di căn.
- Trifluridine và tipiracil: Các loại thuốc này ức chế sự sao chép của những tế bào phát triển nhanh trong cơ thể thông qua liên kết với ADN, từ đó ngăn cản chúng tiến vào quá trình nhân đôi và phát triển.
3. Các phương pháp hóa trị ung thư đại trực tràng
Bác sĩ có thể chỉ định hóa trị ung thư đại trực tràng bằng đường tiêm hoặc uống tùy vào mục đích điều trị toàn thân hay khu vực. Cụ thể:
- Hóa trị khu vực: Hóa chất được đưa trực tiếp vào động mạch dẫn tới cơ quan bị ung thư, tấn công tập trung vào đúng khối u. Điều này có thể giảm bớt các tác dụng phụ vì hạn chế được tác dụng phụ.
- Hóa trị toàn thân: Hóa chất được đưa vào cơ thể qua truyền tính mạch hoặc tiêm bắp tay. tiêm dưới da. Từ đó theo máu đi tới khắp các cơ quan trên cơ thể để tiêu diệt tế bào ung thư. Kèm theo đó không thể tránh khỏi các tác dụng phụ do chúng có thể tiêu diệt cả những tế bào bình thường khác của cơ thể.
4. Tác dụng phụ của hóa trị ung thư đại trực tràng
Các hóa chất điều trị ung thư đại trực tràng có thể tấn công cả những tế bào bình thường trong cơ thể dẫn tới nhiều tác dụng phụ. Có thể kể đến như:
- Rụng tóc: Rụng tóc là tác dụng phổ biến trong hóa trị bởi chúng có thể tác động đến cả sự phát triển của tế bào lông tóc dẫn tới hiện tượng rụng tóc. Điều này có thể ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm lý của người bệnh, đặc biệt là nữ giới.
- Cơ thể suy nhược, mệt mỏi, giảm trí nhớ: Hầu hết bệnh nhân tiến hành hóa trị ung thư đại trực tràng đều có dấu hiệu mệt mỏi, kèm theo đó là suy giảm trí nhớ do tổn hại dây thần kinh. Tác dụng phụ này có thể giảm dần và biến mất sau 2 – 3 tháng điều trị.
- Phản ứng dị ứng: Sử dụng thuốc oxaliplatin có khả năng gây ra một số triệu chứng của dị ứng như phát ban da, đau lưng, tức ngực, khó thở hoặc cảm giác lâng lâng, chóng mặt, yếu đuối. Bạn cần báo với bác sĩ ngay lập tức nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình hóa trị.
- Hội chứng chân tay: Người bệnh có thể gặp hội chứng này khi điều trị bằng capecitabine hoặc 5-FU (khi được tiêm truyền). Triệu chứng ban đầu là đỏ ở tay và chân rồi tiến triển thanh đau và nhạy cảm ở lòng bàn tay, bàn chân. Tình trạng xấu hơn là phồng rộp, bong tróc, đôi khi dẫn đến lở loét.
- Buồn nôn, nôn: Một số thuốc hóa trị có thể gây cảm giác buồn nôn và nôn như carmustine, oxaliplatin, doxorubicin,…
- Tiêu chảy: Một trong những tác dụng phổ biến ở bệnh nhân điều trị ung thư đại trực tràng hóa chất, đặc biệt là irinotecan. Tiêu chảy có thể dẫn tới mất nước nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời vì vậy cần kiểm soát vấn đề này.
- Ảnh hưởng đến thai kỳ: Các loại hóa chất có thể ảnh hưởng đến thai nhi của người bệnh, nhất là trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Do vậy, người bệnh cần tránh việc mang thai nếu đang điều trị bằng hóa chất.
5. Phác đồ điều trị ung thư đại trực tràng bằng hóa chất
Thuốc hóa trị được sử dụng theo đợt có thể là hàng tháng tùy vào phác đồ của bác sĩ dựa trên giải phẫu bệnh và mức độ di căn của tế bào ung thư. Một số phác đồ điều trị ung thư đại trực tràng phổ biến thường được sử dụng bao gồm:
- 5 – FU đơn độc
- 5 – FU kết hợp với Leucovorin (acid folinic) – một loại vitamin cải thiện hiệu quả của 5 – FU
- Capecitabine (dạng uống của 5 – FU)
- Irinotecan đơn trị
- Phác đồ FOLFOX: 5 – FU kết hợp với leucovorin và oxaliplatin
- Phác đồ FOLFIRI: 5 – FU kết hợp với leucovorin và irinotecan
- Phác đồ XELIRI/ CAPIRI: Capecitabine kết hợp với irinotecan
- Phác đồ XELOX/ CAPEOX: Capecitabine kết hợp với oxaliplatin
- Một trong số các phác đồ trên kết hợp với thuốc điều trị đích.
6. Chi phí hóa trị ung thư đại trực tràng
Mức chi phí mà người bệnh phải trả khi hóa trị ung thư đại trực tràng phụ thuộc vào cơ sở y tế, giai đoạn bệnh và có được sử dụng bảo hiểm hay không. Một ví dụ về chi phí của người bệnh điều trị ung thư đại trực tràng giai đoạn 2, 3 bằng hóa chất, bạn có thể tham khảo như sau:
- Không có Bảo hiểm Y tế: 10 – 15 triệu VNĐ/đợt
- Bảo hiểm Y tế trái tuyến: Bảo hiểm chi trả 40% tiền thuốc vì vậy người bệnh sẽ phải trả từ 7 – 11 triệu VNĐ/đợt
- Bảo hiểm Y tế đúng tuyến và có giấy chuyển tuyến: Bảo hiểm chi trả 80% tiền thuốc, người bệnh chỉ còn phải trả 4 – 5 triệu VNĐ/đợt.
Đây là chi phí tham khảo, do đó khi điều trị bạn cần liên hệ với cơ sở y tế để có thông tin chính xác nhất.
7. Cần chuẩn bị gì trước khi hóa trị ung thư đại trực tràng?
Bệnh nhân và người chăm sóc cần lưu ý một số điều khi hóa trị ung thư đại trực tràng như sau:
- Trước khi tiến hành, bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe toàn diện cho người bệnh để đánh giá xem có đủ chức năng sinh lý và khả năng điều trị không
- Giữa các đợt hóa trị, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi thích hợp, giải tỏa căng thẳng, lường trước các tác dụng phụ có thể xảy ra và cách đối phó với chúng.
- Bổ sung đầy đủ dưỡng chất, ăn uống khoa học, nên ăn nhiều các loại trái cây, ngũ cốc, rau xanh, chất đạm, calo,…
- Tập thể dục thường xuyên với cường độ phù hợp với tình trạng sức khỏe, tránh tập luyện quá sức.
- Luôn giữ tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, không làm việc quá sức.
Xem thêm: Làm sao để chăm sóc bệnh nhân ung thư đại tràng tốt nhất
