Chuyên gia giải đáp: Ung thư có lây không?

Ung thư là căn bệnh phổ biến với tỷ lệ mắc gia tăng theo từng năm. Chính sự phổ biến của căn bệnh này khiến nhiều người thắc mắc “ung thư có lây không?”. Trong bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết vấn đề này, mời bạn cùng theo dõi!

1. Ung thư có lây không?

Tế bào ung thư khác với các tác nhân truyền nhiễm như vi khuẩn, virus. Về cơ bản, tế bào ung thư là những tế bào thường bị đột biến gen khiến chúng nhân lên mất kiểm soát. Khi xâm nhập vào cơ thể người khác, hệ thống miễn dịch của người đó sẽ nhận ra và tiêu diệt chúng. Ngược lại, virus, vi khuẩn đã biến đổi đặc biệt để chúng có thể tồn tại và sinh sôi ở những người bị nhiễm. 

Một thí nghiệm phi đạo đức thực hiện vào những năm 1950 và 1960, Tiến sĩ Chester Southam đã bí mật tiêm tế bào ung thư sống vào người để xem liệu có gây ra ung thư cho những người bị tiêm không. Kết quả cho thấy, hệ thống miễn dịch của người tham gia thí nghiệm đã tiêu diệt các tế bào ung thư đó trước khi chúng có thể phát triển. 

Do vậy, đáp án cho câu hỏi “Ung thư có lây không?” là Không. Ung thư không lây truyền từ người sang người. Nói cách khác, bạn không thể bị ung thư nếu tiếp xúc với bệnh nhân ung thư qua những con đường sau:

• Hôn
• Quan hệ tình dục
• Chạm vào da của người bị ung thư da
• Tiếp xúc với máu của bệnh nhân ung thư
• Hít phải không khí mà người bệnh ung thư thở ra
• Ăn phải nước bọt qua đồ ăn hay đồ uống dùng chung với người ung thư
• Sử dụng chung chỗ đi vệ sinh với người ung thư. 

Đây cũng là câu trả lời cho các câu hỏi tương tự như “ung thư có lây qua đường nước bọt không?”, “ung thư có lây qua đường ăn uống không?”, “ung thư có lây qua đường hô hấp không?” hay “bệnh ung thư có lây qua đường máu không?”

Tuy nhiên, trong một số rất ít trường hợp, ung thư có thể lây sang người khác. Vậy đó là những trường hợp nào? Hãy theo dõi tiếp những phần tiếp theo sau đây để tìm hiểu nhé!

2. Ung thư lây qua con đường nào?

Bệnh ung thư không có tính lây nhiễm nhưng trong một số trường hợp hiếm gặp dưới đây, ung thư có thể lây từ người này sang người khác. 

2.1. Lây truyền từ mẹ sang thai nhi khi mang thai

Về mặt lý thuyết, ung thư có thể lây qua nhau thai khi em bé còn nằm trong bụng mẹ. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho biết, trường hợp này là cực kỳ hiếm, chỉ khoảng 0.000005%. Bởi thực tế, tỷ lệ phụ nữ mắc ung thư khi đang mang thai cũng rất ít, chỉ khoảng 1/1000 ca. 

Loại ung thư lây truyền phổ biến nhất từ mẹ sang thai nhi nếu xảy ra là bệnh bạch cầu và ung thư hắc tố. 

Vào năm 2009 ghi nhận một trường hợp ung thư lây truyền từ mẹ sang thai nhi ở Nhật Bản. Theo đó, người mẹ mắc bệnh bạch cầu Lymphoblastic cấp tính (ALL) đã truyền tế bào ung thư sang thai nhi qua nhau thai. Người mẹ này đã qua đời ngay sau khi sinh do biến chứng của căn bệnh này nhưng em bé không có các dấu hiệu ung thư của mẹ. 

Tuy nhiên, 11 tháng sau đó, các bác sĩ đã phát hiện em bé thừa hưởng đột biến gen BCR-ABL1 từ mẹ. Điều này khiến hệ thống miễn dịch của em bé không nhận ra có tế bào ung thư trong cơ thể để tiêu diệt chúng, và cuối cùng cơ thể em bé cũng phát triển các khối u ác tính như của mẹ. 

Như vậy, trường hợp này liên quan tới bệnh ung thư của người mẹ với một đột biến gen cụ thể khiến nó lây lan từ mẹ sang con. Nhưng những trường hợp như thế này là cực kỳ hiếm gặp. 

2.2. Cấy ghép nội tạng

Nếu tế bào ung thư từ cơ thể người khác xâm nhập vào cơ thể bạn, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ phát hiện ra và tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, đã có trường hợp ung thư lây truyền từ người này sang người khác thông qua cấy ghép nội tạng, với tỷ lệ khoảng 3/5000 người được cấy ghép. 

Có 2 yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc ung thư ở người nhận sau cấy ghép: 

• Những người được cấy ghép nội tạng thường bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng do phải dùng thuốc để ngăn ngừa đào thải nội tạng. Do đó, hệ thống miễn dịch không đủ khả năng để tiêu diệt tế bào ung thư xâm nhập vào cơ thể. 
• Một lượng lớn tế bào ung thư từ người cho được truyền vào cơ thể người nhận. 

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người được cấy ghép nội tạng có nguy cơ mắc một số bệnh ung thư cao hơn. Cụ thể:

Một nghiên cứu thực hiện vào 2022 do các nhà khoa học tại Mayo Clinic tiến hành cho thấy, bệnh nhân cấy ghép tạng có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn đáng kể so với tỷ lệ mắc trong cộng động. 

Nghiên cứu thực hiện vào năm 2011 bởi các nhà khoa học tại Viện Ung thư Hoa Kỳ đã xem xét hơn 175000 người được cấp ghép tạng để xem có bao nhiêu người trong số đó mắc ung thư. Kết quả cho thấy:

• Những bệnh nhân được cấy ghép nội tạng có nguy cơ mắc 32 loại ung thư cao hơn so với tỷ lệ mắc trong cộng đồng. Trong đó, phổ biến nhất là ung thư hạch không Hodgkin, ung thư phổi, ung thư gan và ung thư phổi. 
• Nguy cơ mắc một bệnh ung thư cụ thể của người nhận thường liên quan tới cơ quan được cấy ghép. Ví dụ, nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn ở những người được ghép phổi, hay những người được cấy ghép gan có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn. 
• Những người được ghép tạng trong nghiên cứu này đều có nguy cơ mắc bệnh ung thư thận cao hơn, bất kể họ đã được cấy ghép tạng gì. 

2.3. Do nhiễm trùng

Một số bệnh nhiễm trùng có thể truyền từ người này sang người khác được cho là có thể dẫn đến ung thư. Điều này không có nghĩa là ung thư lây truyền mà là nhiễm trùng làm tăng nguy cơ dẫn tới ung thư. 

Một số loại virus, vi khuẩn, ký sinh trùng gây ra tình trạng nhiễm trùng đã được chứng minh là tăng nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư nhất định: 

2.4. Di truyền

Có một số bệnh ung thư được gọi là “ung thư di truyền”, chiếm tỷ lệ khoảng 20% tổng số các bệnh ung thư. Lý do là bởi, nguy cơ mắc ung thư của bạn cao hơn nếu bạn được thừa hưởng một số gen đột biến từ cha mẹ, đặc biệt là các gen ức chế khối u và gen sửa chữa DNA. 

Tuy nhiên, việc thừa hưởng những gen này không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ mắc ung thư, mà chỉ là tăng nguy cơ mắc ung thư mà thôi. 

Ngay cả khi không có yếu tố di truyền thì việc nhiều gia đình có các thành viên cùng mắc một loại ung thư là do các yếu tố sau đây:

• Các thành viên trong gia đình có cùng thói quen sinh hoạt như hút thuốc, lười vận động, chế độ ăn uống thiếu lành mạnh,… 
• Cùng tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư trong môi trường sống như khói thuốc lá, khí radon,… 

3. Phải làm gì khi có người thân mắc ung thư?

Mắc ung thư có lẽ là một cú sốc lớn đối với bất kỳ bệnh nhân nào. Hơn hết, họ rất cần sự đồng hành và hỗ trợ từ những người thân yêu. 

Nhưng nhiều người lại vì hiểu nhầm ung thư có thể lây nên lảng tránh, thậm chí là kỳ thị người bệnh. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý bệnh nhân – những người đang phải cố gắng chiến đấu từng ngày để giành giật lấy cơ hội sống cho mình. 

Ngay cả khi một người mắc bệnh ung thư có liên quan tới một bệnh lý nhiễm trùng có thể lây lan giữa người với người thì điều đó cũng không có nghĩa là họ sẽ truyền bệnh ung thư cho người khác. 

Vì vậy, khi có người thân mắc ung thư, hãy tìm hiểu thật kỹ những thông tin liên quan tới bệnh. 

Hiểu rõ những điều này sẽ giúp việc chăm sóc bệnh nhân trở nên dễ dàng hơn.

Nếu cần, bạn hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để lên kế hoạch chăm sóc người bệnh hiệu quả. 

Hi vọng những thông tin có trong bài viết trên sẽ giúp bạn giải đáp được thắc mắc “ung thư có lây không?”, từ đó xóa tan được rào cản giúp việc chăm sóc người bệnh hiệu quả nhất.