Chế độ ăn thực dưỡng cho người ung thư: Nên hay không nên?
Không ít người truyền tai nhau về vấn đề “Thực dưỡng giúp chữa ung thư hiệu quả”. Vậy, “Thực hư của lời đồn này là gì?” “Phải hiểu đúng như thế nào về chế độ ăn thực dưỡng cho người ung thư?” Xem ngay giải đáp từ chuyên gia hàng đầu trong bài viết dưới đây.
1. Chế độ ăn thực dưỡng là gì?
“Thực” là chế độ ăn uống và sinh hoạt, “dưỡng” là dưỡng sinh. Chế độ ăn thực dưỡng được hiểu đơn giản là phương pháp ăn uống kết hợp với sinh hoạt điều độ để mang lại một tinh thần tốt và một sức khỏe dồi dào.
Trong bữa ăn thực dưỡng thường có gạo lứt là chủ đạo và kết hợp với các loại thực phẩm mang tính cân bằng âm – dương.
Nguyên tắc chính của chế độ thực dưỡng là hạn chế ăn các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật, tiêu thụ nhiều hơn thực phẩm trồng ở địa phương đang trong mùa với tần suất và liều lượng bữa ăn trong mức chừng mực.
Chế độ này đòi hỏi phải ăn toàn phần. Điều này đồng nghĩa với việc thực phẩm tiêu thụ phải hạn chế tối đa công đoạn chế biến (ví dụ rau củ sạch còn nguyên vỏ, đậu hạt, ngũ cốc nguyên cám,…)
Phác đồ ăn thực dưỡng được chia thành 10 giai đoạn. Giai đoạn càng cao càng hạn chế về độ đa dạng của thực phẩm, giai đoạn cuối cùng chỉ được ăn muối mè, gạo lứt và uống nước.
Ăn thực dưỡng không chỉ để kiểm soát cân nặng mà còn hướng tới sự cân bằng cuộc sống. Người áp dụng chế độ thực dưỡng cần nhai kỹ thức ăn, tự cảm nhận cơ thể, giữ tinh thần vui vẻ và sống năng động.
2. Chế độ ăn thực dưỡng ăn gì và kiêng gì?
Người theo chế độ thực dưỡng cần phải bổ sung và hạn chế những loại thực phẩm nào? Khám phá ngay dưới đây.
2.1. Những loại thực phẩm cần có trong chế độ ăn thực dưỡng
Chế độ ăn thực dưỡng không thể thiếu được danh sách thực phẩm sau:
- Ngũ cốc nguyên hạt: bao gồm gạo lứt, lúa mì, ngô, lúa mạch, kiều mạch, kê, lúa mạch đen, yến mạch… và các chế phẩm được chế biến từ chúng như bánh mì hay lúa mì. Loại thực phẩm này chiếm từ 40-60% trên tổng lượng thức ăn cần tiêu thụ.
- Các loại đậu (chiếm từ 5-10%): bao gồm đậu gà, đậu azuki, đậu lăng và một số sản phẩm từ đậu như đậu tương lên men, đậu phụ, natto, tempeh…
- Rau củ (chiếm từ 20-30%): Ưu tiên ăn rau củ theo mùa trồng tại nơi sinh sống.
Ngoài 3 nhóm thực phẩm chính nêu trên, người ăn thực dưỡng còn được khuyến khích bổ sung thường xuyên rong biển. Cá trắng, hải sản, trái cây và các loại hạt hạch có thể ăn với lượng ít hơn (tần suất một vài lần trên tuần).
2.2. Những thực phẩm cần tránh trong chế độ ăn thực dưỡng
Chế độ ăn thực dưỡng đòi hỏi phải kiêng khem những loại thực phẩm sau:
- Thịt đỏ, thịt gia cầm, thịt gia súc
- Trứng, sữa
- Đường tinh luyện
- Chất béo từ động vật
- Đồ ăn chứa phụ gia, chất tạo màu, chất làm ngọt nhân tạo
- Một số loại rau xanh (cà chua, cà tím, măng tây, bí xanh, rau chân vịt)
- Thực phẩm biến đổi gen
- Đồ uống chứa cồn, chất kích thích, nước ngọt và tất cả những gì được chế biến công nghiệp, chứa chất bảo quản. Chỉ nên uống nước lọc lúc khát.
3. Ăn thực dưỡng có chữa được ung thư không?
“Chế độ ăn thực dưỡng chữa ung thư được không?” hay “Chữa ung thư bằng thực dưỡng như thế nào?” có lẽ là chủ đề “nóng” nhận nhiều sự quan tâm và ý kiến trái chiều.
Thực tế, có không ít lời quảng cáo, tin đồn về quan niệm kiêng khem để bỏ đói tế bào ung thư, khiến chúng chết dần, chết mòn. Điều này là hoàn toàn sai lầm và phản khoa học bởi lẽ, trong cơ thể người ung thư không chỉ có tế bào ác tính mà còn tồn tại song hành cả tế bào khỏe mạnh đang từng ngày chống chọi với bệnh tật. Chúng rất cần nguồn dưỡng chất từ bên ngoài để sinh sôi, phát triển giúp cơ thể tăng sức đề kháng.
Hiện nay, chưa có bất cứ bằng chứng khoa học hay nghiên cứu lâm sàng nào chứng minh về tính xác thực của phương pháp thực dưỡng chữa ung thư. Thậm chí, thực dưỡng còn gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe nếu hiểu sai, áp dụng sai.
Không thể phủ nhận rằng, những thực phẩm trong chế độ thực dưỡng như rau củ, ngũ cốc nguyên cám rất tốt cho sức khỏe người ung thư. Tuy nhiên, việc kiêng khem các sản phẩm từ động vật có thể gây thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng, làm suy nhược cơ thể, thậm chí tử vong. Điều này thực sự nguy hiểm với bệnh nhân ung thư – những người phải chiến đấu từng giờ với tình trạng sụt cân và rất cần bổ sung đầy đủ dưỡng chất.
Cụ thể hơn, nếu áp dụng chế độ thực dưỡng trong khoảng thời gian dài, cơ thể sẽ bị nạp hàm lượng lớn phosphate và muối natri. Từ đó, gây thiếu hụt đạm, canxi, calorie, các loại vitamin quan trọng cho quá trình tổng hợp DNA và sản xuất tế bào hồng cầu như vitamin D, B1, B2, B3, B12,… cùng nhiều dưỡng chất quan trọng khác.
Trong đó, chất đạm động vật đã được khoa học chứng minh là có vai trò cực kỳ quan trọng đối với đối cơ thể, đặc biệt là người bị bệnh. Người bình thường cần đạm để bảo vệ hệ miễn dịch, duy trì khối lượng cơ cũng như chữa lành các mô tổn thương. Bệnh nhân ung thư vừa bị tế bào ác tính tấn công vừa phải trải qua liệu trình điều trị (xạ trị, hóa trị….) nên rất cần đạm để tăng cường sức khỏe, chống nhiễm khuẩn, làm lành vết thương.
Quá trình điều trị ung thư không được cung cấp đầy đủ đạm thì cơ thể dễ bị nhiễm khuẩn, rối loạn chuyển hóa, suy kiệt sức khỏe, dẫn đến việc điều trị kém hiệu quả.
4. Bệnh nhân ung thư có nên ăn thực dưỡng không?
Như đã phân tích ở trên, điều trị ung thư bằng phương pháp thực dưỡng không phải là lựa chọn sáng suốt và an toàn cho cơ thể.
Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh đều khuyên bệnh nhân không nên áp dụng chế độ kiêng cữ này như một biện pháp điều trị chính yếu và duy nhất. Bởi lẽ, chất dinh dưỡng thực sự cần thiết trong quá trình điều trị bệnh, phục hồi sức khỏe.
Nguyên Phó giám đốc Bệnh Viện Bạch Mai – GS.TS Mai Trọng Khoa cũng cho biết: “Hiện nay, nhiều người áp dụng ăn thực dưỡng để bỏ đói tế bào ung thư. Tuy nhiên, đây là phương pháp cực kỳ nguy hiểm bởi trước khi chết vì bệnh ung thư, người bệnh có thể tử vong vì rối loạn chuyển hóa, suy kiệt cơ thể.”
Bệnh nhân ung thư có thể áp dụng một phần chế độ thực dưỡng, đó là bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc, sữa ít béo… bởi chúng mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe. Song vẫn cần đảm bảo kết hợp chế độ ăn cân đối, khoa học, đầy đủ các dưỡng chất khác cho cơ thể như protein, đạm,… giúp bổ sung dinh dưỡng, tăng cường sức khỏe để người bệnh chống chọi với bệnh tật.
Cho đến nay, mọi khuyến cáo từ các chuyên gia đều khuyên bệnh nhân ăn uống lành mạnh phù hợp với thể trạng bệnh lý và tình trạng dinh dưỡng. Tốt nhất là nên tham khảo hướng dẫn từ bác sĩ để xây dựng cho mình chế độ ăn uống hợp lý ứng với từng giai đoạn nhất định. Dinh dưỡng để nuôi cơ thể cần phải được duy trì đều đặn và đầy đủ từ chế độ ăn đa dạng thì mới tốt cho người bệnh.
Tự ý dựa vào chế độ thực dưỡng để chữa trị, bỏ qua các phương pháp điều trị khoa học chẳng khác nào đang gieo rắt hiểm họa sức khỏe cho chính mình.
5. Chế độ ăn uống cho bệnh nhân ung thư thế nào là hợp lý?
Phương pháp ăn thực dưỡng không an toàn cho người ung thư. Vậy, chế độ dinh dưỡng cho người ung thư như thế nào mới là hợp lý và tốt nhất? Người bệnh ung thư nên ăn gì, kiêng gì? Dưới đây là 4 lời khuyên hữu ích từ chuyên gia.
Bổ sung đầy đủ các nhóm chất
Bệnh nhân ung thư cần đảm bảo cung cấp đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất trong khẩu phần ăn hằng ngày gồm đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất. Uống nhiều nước, ăn nhiều trái cây và rau xanh.
Bổ sung đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất
Ăn uống đa dạng, cân đối
Thực đơn ăn uống cần đầy đủ, cân đối, đa dạng nhiều thực phẩm bằng cách thay đổi món ăn và cách chế biến thường xuyên trong ngày và trong tuần.
Không cần nhồi nhét thực phẩm, bồi bổ quá mức mà nên có sự cân đối giữa các nhóm thực phẩm, hạn chế ăn mặn, ăn nhiều hơn đồ luộc/hấp thay vì chiên/xào/rán.
Xem thêm:
Chia nhỏ bữa ăn
Bệnh nhân ung thư phải đối mặt với tình trạng chán ăn, ăn không ngon miệng, ăn kém dẫn đến cơ thể không đủ dinh dưỡng. Để cải thiện vấn đề này, bệnh nên nên chia nhỏ khẩu phần ăn, ăn nhiều bữa thay vì chỉ ăn 3 bữa chính. Có thể bổ sung sữa hoặc các thực phẩm hỗ trợ khác.
Bổ sung dinh dưỡng bằng nhiều cách
Ngoài cách ăn uống trực tiếp, bệnh nhân khó ăn có thể bổ sung dinh dưỡng qua ống mở ruột non, ống thông mũi – dạ dày hoặc qua đường tĩnh mạch tùy theo chỉ định của bác sĩ.
